Wprowadzenie: Zrozumienie argumentu kosmologicznego

Jednym z najtrwalszych i najbardziej dyskutowanych tematów w filozofii i teologii jest kwestia istnienia Boga. Spośród wielu argumentów prezentowanych na przestrzeni wieków argument kosmologiczny wyróżnia się jako jeden z najbardziej przekonujących. Argument ten ma na celu udowodnienie istnienia „pierwszej przyczyny”, czyli racji wystarczającej na istnienie wszechświata. W tym artykule rozłożymy argument kosmologiczny, zbadamy jego kluczowe odmiany i omówimy, w jaki sposób współczesna nauka wspiera jego wnioski.

Co to jest argument kosmologiczny?

Argument kosmologiczny to rodzina powiązanych ze sobą argumentów, z których wszystkie skupiają się na tym samym podstawowym pytaniu: dlaczego cokolwiek istnieje? Mówiąc dokładniej, bada istnienie wszechświata i stara się je wyjaśnić poprzez koncepcję pierwszej przyczyny – czegoś lub kogoś, kto jest odpowiedzialny za istnienie wszystkiego innego. Argument sugeruje, że musi istnieć powód lub wyjaśnienie istnienia świata, a wyjaśnienie to często utożsamia się z Bogiem, transcendentną istotą znajdującą się poza przestrzenią i czasem.

Argument z przygodności

Jedna z wersji argumentu kosmologicznego znana jest jako argument z przypadkowości. Argument ten zakłada, że wszystko, co istnieje, ma powód lub wyjaśnienie swojego istnienia. Wyjaśnienie może być albo wewnętrzne, oparte na konieczności wynikającej z jego natury, albo zewnętrzne, wywodzące się z czegoś innego. Zgodnie z tym poglądem wszechświat musi mieć wyjaśnienie swojego istnienia, a tym wyjaśnieniem jest Bóg. Argument ten został poparty przez filozofów takich jak Leibniz, którzy argumentowali, że wszechświat nie może być samowystarczalny i musi mieć przyczynę zewnętrzną wobec siebie.
Idea przypadkowości zakłada, że istnienie wszechświata nie jest konieczne. Innymi słowy, wszechświat mógł istnieć w innej formie, a może wcale. Wyjaśnienia wymaga fakt, że istnieje. Argumentacja sugeruje, że jedynym wystarczającym wyjaśnieniem jest byt istniejący z konieczności – byt, którego istnienie nie opiera się na niczym innym. Istota ta jest utożsamiana z Bogiem.

Argument na rzecz doczesnej przyczyny pierwszej

Inną odmianą argumentu kosmologicznego jest argument na rzecz pierwszej przyczyny doczesnej. Argument ten jest dość prosty i ma prostą logiczną strukturę. Zaczyna się od założenia, że wszystko, co zaczyna istnieć, musi mieć przyczynę. Wszechświat zaczął istnieć, zatem wszechświat musi mieć przyczynę. Tą przyczyną, zgodnie z argumentacją, jest Bóg, transcendentny stwórca.
Argument ten był istotnym punktem dyskusji w całej historii. W średniowieczu filozofowie tacy jak Tomasz z Akwinu bronili go przed sceptycyzmem. Jednak w okresie Oświecenia postacie takie jak David Hume i Immanuel Kant skrytykowały ten argument, przez co na jakiś czas wypadł on z łask.

Odrodzenie w epoce nowożytnej

W XX wieku argument kosmologiczny przeżył odrodzenie. Współcześni filozofowie w świecie anglojęzycznym zaczęli z nową energią bronić tych tradycyjnych argumentów. Okres ten został opisany jako „renesans” teologii naturalnej, w którym argumenty na rzecz istnienia Boga są ponownie analizowane i wspierane przez współczesnych myślicieli.
Wśród tych argumentów znaczącą uwagę zyskał argument kosmologiczny, częściowo ze względu na rozwój nowych spostrzeżeń naukowych. Odkrycie ekspansji Wszechświata, teoria Wielkiego Wybuchu i inne odkrycia astrofizyczne dostarczyły dowodów empirycznych potwierdzających tezę, że wszechświat miał początek.

Naukowe wsparcie argumentu kosmologicznego

Jedno z najbardziej ekscytujących osiągnięć na rzecz argumentu kosmologicznego pochodzi ze współczesnej kosmologii. W średniowieczu filozofowie nie mieli dostępu do dowodów naukowych, które mogłyby potwierdzić, czy wszechświat miał początek. Zamiast tego oparli się na rozumowaniu filozoficznym, aby argumentować przeciwko idei nieskończonej przeszłości lub nieskończonego regresu przyczyn.
Jednakże wraz z pojawieniem się współczesnych odkryć astrofizycznych mamy teraz solidne dowody empiryczne na to, że wszechświat zaczął istnieć. Ekspansja Wszechświata obserwowana za pomocą narzędzi takich jak teleskop Hubble’a pokazała, że przestrzeń i czas same w sobie miały punkt wyjścia. To naukowe potwierdzenie jest zgodne z założeniem kosmologicznego argumentu, że wszechświat nie jest wieczny, ale przypadkowy.

Wielki Wybuch i początek Wszechświata

Teoria Wielkiego Wybuchu jest kluczowym dowodem potwierdzającym argument kosmologiczny. Według tej teorii Wszechświat rozszerzył się z niezwykle gorącego i gęstego stanu około 13,8 miliarda lat temu. Ta ekspansja wyznacza początek przestrzeni i czasu, jakie znamy. Koncepcja skończonego początku wszechświata doskonale pasuje do argumentu na rzecz pierwszej przyczyny. Jeśli wszechświat miał początek, musi mieć przyczynę, a przyczyną musi być coś poza przestrzenią i czasem.
Co więcej, precyzyjne dostrojenie stałych wszechświata, takich jak stała kosmologiczna, jest kolejnym argumentem przemawiającym za tą argumentacją. Dokładne wartości tych stałych pozwalają na istnienie życia, a prawdopodobieństwo przypadkowego wystąpienia tych wartości jest niewiarygodnie niskie. Ta obserwacja wzmacnia pogląd, że wszechświat został zaprojektowany celowo, co dodatkowo wspiera koncepcję transcendentnego stwórcy.

Harmonia filozoficzna i naukowa

Harmonia między rozumowaniem filozoficznym a dowodami naukowymi sprawia, że argument kosmologiczny jest tak przekonujący w dzisiejszym klimacie intelektualnym. Filozofowie od dawna argumentowali za koniecznością istnienia pierwszej przyczyny, ale teraz nauka nadaje tym argumentom dodatkową wagę. Dowody empiryczne zebrane z kosmologii sugerują, że wszechświat miał początek i początek ten wymaga wyjaśnienia. Argument kosmologiczny oferuje spójne wyjaśnienie w postaci transcendentnego stwórcy.
Chociaż niektórzy krytycy twierdzą, że wszechświat mógł powstać z przyczyn czysto naturalnych, bez potrzeby istnienia boskiej istoty, argument kosmologiczny pozostaje solidnym i szeroko dyskutowanym tematem zarówno w kręgach filozoficznych, jak i naukowych.

Wniosek: mocny argument przemawiający za pierwszą przyczyną

Podsumowując, argument kosmologiczny przedstawia mocny argument na rzecz istnienia Boga jako pierwszej przyczyny wszechświata. Niezależnie od tego, czy rozpatrzymy to przez pryzmat przygodności, czy poprzez argument na rzecz przyczyny doczesnej, wniosek pozostaje taki, że wszechświat nie jest w stanie wyjaśnić swojego własnego istnienia. Współczesne odkrycia naukowe, takie jak teoria Wielkiego Wybuchu, jeszcze bardziej potwierdzają pogląd, że Wszechświat miał początek, uwiarygodniając argument kosmologiczny.
Jeśli chcesz głębiej zgłębić ten temat, gorąco polecam obejrzenie tego linku do filmu gdzie te idee są badane bardziej szczegółowo.